 โคนสมอสร้างเมื่อประมาณ 300 ปีที่แล้ว คาดว่าน่าจะสร้างในสมัยพระเอกาทศรส หรือ สมเด็จเสร็จศึก สร้างขึ้นเพื่อถวายพระวรเชษฐ์ คือ พระนเรศวร อาจสังเกตดูพระสร้างโดยช่างหลวงของพระเอกาทศรส เป็นพระที่ประทับอยู่ในซุ้มเรือนแก้ว จึงเป็นไปได้ว่าได้รับอิทธิพลจากพระพุทธชินราช ถ้าตัดฐานออกก็จะดูคล้ายพระขุนแผน การแกะสลัก 2 ข้าง การลงน้ำหนักซ้ายขวาไม่เท่ากัน รากฐานเป็นบัว ฐานย่อมุมไม้
เหตุการณ์สำคัญคือพระเอกาทศรสพาทหารขุดแม่น้ำเจ้าพระยามาทางปทุมธานี พระองค์จึงได้จัดทำพระพิมพ์รุ่นนี้ขึ้น เพื่อเป็นที่ระลึกให้ โดยคาดว่าพระที่ทำด้วยโลหะ หรือเนื้อดินซุ้มปราสาท น่าจะมอบให้แก่ข้าราชการชั้นผู้ใหญ่ ส่วนพระเนื้อดินรูปร่างธรรมดาจะมอบให้ชาวบ้าน ผู้ปลุกเสกคาดว่าจะเป็นพระมหาเถรคันฉ่อง หรือพระวันรัตน์ วัดป่าแก้ว และเกจิอาจารย์ในสมัยนั้น ในช่วงเสียกรุงครั้งที่ 2 อาจจะมีการขนย้ายพระนี้จากอยุธยาตามบริเวณวัดที่อยู่ริมฝั่งแม่น้ำเจ้าพระยา เช่น วัดอนงคาราม วัดประยูรฯ ซึ่งพบตามโคนต้นไม้ ซึ่งพบครั้งแรกที่ใต้ต้นโคนสมอ จึงตั้งชื่อพระรูปทรงนี้ว่า “พระโคนสมอ” หรือในกรุต่างๆ
พระโคนสมอเป็นพระพิมพ์ที่ทรงคุณค่าอันหนึ่ง มีครบทั้งศาสตร์ และศิลป์ เป็นพระเครื่องที่มีความเชื่อว่าให้คุณในด้าน คงกระพันชาตรี และแคล้วคลาด แสดงอิทธิปาฎิหารย์มาแล้วนับครั้งไม่ถ้วน เล่ากันว่าครั้งหนึ่งกรมหลวงชุมพรฯเคยได้ลองใช้ปืนยิงที่พระโคนสมอ แล้วปรากฏว่า กระสุนของปืนด้าน และมีข่าวในบางกระแสด้วยว่า แม้องค์พระประมุขของเราอาราธนาติดพระองค์อยู่เสมอ เป็นพระเนื้อชิน พิมพ์ห้อยบาท รวมอยู่ด้วย เคยมีผู้รู้ได้บอกเล่าให้ฟังว่า ในสมัยโบราณนั้น เขาเอาพระโคนสมอให้ม้าศึก และช้างศึกคล้องไว้ เมื่อออกศึกคราใด ก็จะแคล้วคลาดจาก คมหอกคมดาบที่ไปศึกมา เรียกว่าไม่ได้แผลหรือระคายผิวแม้แต่น้อย เป็นที่เลื่องชื่อมาก
มาในสมัยยุคสงครามอินโดจีน นักรบชาติไทยเรา นอกจากจะเป็นทหารหาญ ที่มีจิตใจเข้มแข็ง ขวัญดี และมีฝีมือแล้ว ยังมีอีกสิ่งที่ทหารเวียดนาม และอเมริกัน ต้องยอมรับนั้นก็คือพระเครื่องที่เป็นที่ยอมรับมากๆ ว่าเยี่ยมจริงๆ โดยเฉพาะการสู้รบของ “ จงอางศึก “ ขนาดข้าศึกมีมากถึง ๑๐ ต่อ ๑ ยังทำอะไรไม่ได้ หรือจะเป็น “ กองพลเสือดำ “ ที่ลือชื่อ สร้างกิตติคุณฝากไว้ยังมีปรากฏอยู่จนถึงทุกวันนี้ แม้เวลาจะล่วงเลยไปนานนับหลายร้อยปี แต่พุทธคุณก็ยังไม่เปลี่ยนแปลง นับว่าพระโคนสมอยังเป็นพระที่อยู่ในกระแสที่ผู้ที่ต้องการเสาะแสวงหาของดีๆ มีพุทธคุณที่พิสูจน์ได้ ต้องการมีไว้มาใช้คุ้มกาย
|
